دونیا آنا دیلی گونو موناسیبت ایله : گونئی آذربایجاندا دیل مساله سی و اونون آلترناتیوی / فرهاد جعفر اوغلو
- توضیحات
- منتشر شده در پنج شنبه, 01 اسفند 1392 21:57
اؤن سوز
الینیزده اولان بو قیسا یازی دونیا آنا دیلی گونو موناسیبت ایله یولداشلار طرفیندن بو قلم صاحابینه تکلیف اولونموش و بیر نئچه ساعاتلیق ایشین نتیجه سی دیر. بئله قراره آلینمشیدیر کی بو یازی بوگونلرده گونئی آذربایجاندا کئچیریلن دونیا آنا دیلی گونو عزیزلمه مراسیملری نین بیرینده بیر چیخیش کیمی سویداشلاریمیزین قوللوغونا چاتدیریلسین. آنجاق تاسوفله بو قلم صاحیبی نین بیر پارا شخصی مشغله لرینه گوره و بو مراسیمده اولا بیلمه مگینه گوره بو سوزلر یازیلی شکیلده اینترنتده نشر اولونور. واختین آز اولدوغونا گوره یازیدا ایشلدیلن قایناقلار وئریلمه ییب. ها بئله اولا بیلسین متنده ادبیات و جومله قورولوشو باخیمیندان دا بیر پارا چاتیشمامازلیقلار باش وئرسین. هر حالدا اومید ائدیرم بو نوقصانلی یازی آنا دیلیندن محروم اولان آذربایجانلی لارین ماراغینی – معین قدر اولموش اولسادا – چکه بیلسین.
راسیزم ودیل
بوگون گونئی آذربایجاندا آذربایجان دیلی یاساق اولدوغونون 88ینجی ایللیگینی یاشاییریق. آذربایجان خالقی بو اوزون مودتده مکتب لر ، بیلیم یورلار ، مطبوعاتدا و... تکجه بیر ایل اوز میللی دیلی و آنا دیلی ساییلان آذربایجان تورکجه سینده یازیب – اوخوموش (21 آذر 1324- 21 آذر 1325). بو وضعیتی آذربایجاندا دوزگون ودَریندن ایضاح ائدیب ، اؤیرنمه و تحلیل ائتمه اوچون انسانی علملری نین موختلیف ساحه لرینده کی علمی تئوری لر و ترمینلره احتیاج گورونور. گونئی آذربایجان کونتئکستینده (بستر ، زمینه) بو دوروما راسیزم/نژاد پرستی/ تئوریسی اویغوندور. .
راسیزم (Racism) آذربایجان تورکجه سینده عیرقچیلیق و فارسجا نژاد پرستی دئمکدیر. راسیزم ان ساده صورتده او وضعیته دئییلیر کی معین بیر خالق بیر قروپون یا حوکومتین راسیستی داورانیشلارینا معروض قالیر. راسیزم کئچمیشده رنگ و سوی یا عیرق اساسیندا اولموش. میثال : آمریکانین قارا دریلی لری و آغ دریلیلری آراسیندا اوز وئرن داخیلی ساواشلار – جنوبی آفریقاداکی آپارتاید سیستمی و... هامیسی عیرق و سوی اساسیندا اولموشدو. آنجاق راسیزم همیشه عیرق و سوی اساسلی اولمامیش ، بلکه گاهدان مدنیت اساسیندا اولور و مدنیت اساسلی راسیزم / نژاد پرستی فرهنگی آدلانیر. بورادا دیل و مدنیت سوی و عیرقین و یا رنگین یئرینی توتور.بیرینجی وضعیتده عیرق یا سوی اؤنملی رول اویناییرسا ، ایکینجی وضعیتده /مدنیت اساسلی راسیزم/ دیل ، عیرق/ نژادین یئرینی توتماقدادیر. بو دگییشیکلیگین بیر اؤنملی علتی ده دونیا ادبیاتیندا عیرق / سوی آنلامی نین دگیشیلمه سیدیر. کئچمیشده عیرق / سوی(نژاد) قان ، دری ، توک ، گوزون رنگی و باشقا فیزیکی صفتلرله معین لشدیلیردیسه ، بوگون داها عیرق/ سوی دیل ایله عئینی لشمیش و معین بیر خالقین عیرق/ سوی-وندان دانیشاندا اونون دانیشدیغی و یازدیغی دیل قصد اولونور. مدنیت اساسلی راسیزم اوزونو حاکیم قروپون یا دؤولتین محکوم خالق لا علاقه دار موختلیف داورانیشلاریندا و سیاستلرینده گوستریر. بوگون دونیادا محکوم خالقین دیلی ، مدنیتی نی یاساق ائدیب ، اونو محو ائتمگه جهد گوسترمه ، حاکیم قروپون کیملیگینی دیلینی ، مدنیتینی مظلوم خالقین کیملیگینه نیسبت اوستون گوستریلمه سی، او خالقین وارلیغینا خور باخیب اونون مدنی ارثینی او جومله دن دیلینی ، ادبیاتینی ، مدنتینی ، موسیقی سینی انکار ائتمه و اونلاری لاغا قویما و... کیمی داورانیشلار راسیستی حرکتلر ساییلیر.
تاسوفلر اولسون ایللردیر کی بیلَرَک- بیلمه یَرَک گونئی آذربایجان میللی حرکتی ادبیاتیندا یانلیش اولاراق راسیزم یئرینه شوونیزم ترمینی ایشلنمکده دیر. حال بو کی گونئی آذربایجانین بوگونکو دورومو شوونیزم ترمینی ایله یوخ بلکه راسیزم نظریه سی ایله اویغون گلیر. شووونیزم ، راسیزمه بنزه ییرسه ، آنجاق اوندان فرقله نیر. موختلیف قروپلار و یا خالقلار آراسیندا مؤوجود اولان کیچیک فرقلری و الوانلیغی قاباردیب ، باشقالاری نین حاققیندا آیری سئچکیلیک باخیش ایله داورانیب و یا اوزونو باشقالارینا اوستون گوسترَرَک ، آنجاق باشقا خالقین دیلینه ، مدنیتینه ، عادت عنعنه لرینه راسیستی باخیشلا باخماماغا راسیسم یوخ بلکه شوونیزم دئییلیر. میثال اوچون هر خالقدا اولدوغو کیمی آذربایجاندا اردبیللی – تبریزلی یا ایراندا اصفهانلی – تهرانلی نین آراسیندا اولان کیچیک اختلافلار ایله بیر کرمانلی فارس –ین آذربایجانلی تورک-ه وئردیگی«ترک خر» نسبتی بیرگه شوونیزم آدی آلتیندا بیر یئره جمعلشدیرمک مومکون دگیل. بیرینجی سی شوونیزم دیر، ایکینجی سی راسیزمین بؤیوک بیر اؤرنگی دیر.
اوسته ایشاره اولوندوغو کیمی مدنیت اساسلی راسیزمده مدنیت و اوزللیکله دیل بؤیوک رول ایناییر. بورادا عیرق یا سوی / نژاد –ین یئرینه دیل قویولور. بئله کی عیرق اساسلی راسیزمده معین بیر خالق عیرق باخیمیندان /قان ، دری ، رنگ/ راسیزمه معروض قالدیردیسا ، مدنیت اساسلی راسیزمده بیر خالق دیل باخیمیندان راسیزمه معروض قالیر و او خالقین دیلی ومدنیتی محو اولونور. فارس راسیزمی گونئی آذربایجاندا و ایران-ین باشقاغئیر فارس مملکتلرینده ،100 ایله یاخین مودتینده پهلوی و ایسلام جیمهوریتی حوکومت سیستملرینده بو اراضی لرده یاشایان خالقلارین دیلینی ، مدنتینی ، موسیقی سسینی ، عادت عنعنه سینی و بوتولوکده میللی کیملیگینی محو ائتمکده گئجه – گوندوز چالیشماقدادیر. بئله کی بو راسیستی حرکتلر نسیللر دگیشیلدیکده آرتیق عادت – عنعنه یه چئویریلیب و روتینه (نهادینه) اولماقدادیر ...
میللی حوکومت و دیل
آذربایجان تورکجه سی عصیرلر بویو آذربایجاندا خالقین شفاهی و یازیلی دیلی اولموشدور.هله تاریخ اونوتمامیشدیر کی مشروطه انقلابیندان اونجه بیرینجی دفعه اولاراق ایراندا بیرینجی مدرن و مترقی مکتبلر بویوک پداگوق میرزه حسن رشدیه طرفیندن آذربایجان تورکجه سینده آچیلمیشدیر ، یا بو دیلده ماللا نصر الدین ، فریاد ، کسالت ، عدالت ، آذربایجان ، ناله ملت ، وطن دیلی ، خیر اندیش ، صؤحبت ، فروردین و ... کیمی موختلیف مطبوعات نشر اولونموش و حتی بوتون تورک دونیاسیندا میثیلسیز اولاراق فضولی نین دیوانی دفعه لرله نشر اولونموشدور(فضولی نین تورکجه دیوانی ایستانبولدا ایلک دفعه 1851 م نشر اولونانا قدر اوچ دفعه 1828 – 1849 -1857 ده تبریزده نشر اولونموشدور). بو رکورد ؛ هئچ تورکچولوگون بئشیگی ساییلان تورکیه و تورانچیلیغین کعبه سی اولان ایستانبولدا دا اولمامیشدر ...
بوتون بونلارا رغماً مشروطه آنا یاساسیندا غئیرفارس خالق لارین دیللرینه یئر وئریلمه دی هئچ ، بلکه ده میللی مجلیسه سئچیلن وکیللرین فارس دیلینده یازیب- اوخوما قابلیتی ده سئچگیلیگین بیر اساس شرطی کیمی قئیده آلیندی. گونئی آذربایجاندا خیابانی حرکتی و اونون آلتی آیلیق آزادیستان حوکومتینده قوزئی آذربایجاندا اولدوغو کیمی (آذربایجان خالق جیمهوریتی دؤنمینده) آذربایجان تورکجه سی رسمی و میللی دیل اعلان اولونمادیسا ، آنجاق بو دؤورده ده آذربایجان خالقی مکتبلره ، مطبوعاتدا و... اوز دیلینده یازیب – اوخوماق عنعنه سینی قورویوب ساخلامیشدی. اولا بیلسین بیر طرفدن ایران محروسه مملکتلرینده بو دؤوره قدر اولدوغو سنتی دیل آزادلیغی نتیجه سینده خیابانی و بو حرکتین لیدرلری بو دیلی رسمی دیل اعلان ائتمه گه هئچ احتیاج دوُیمامیشلار ، بو دؤورده دیل و میلیت مساله سی بونلارین نظرینده او قدر ده اؤنملی اولمامیش بلکه اونلارین ایستکلری ایلک اونجه مشروطه سیستمینی آذربایجان مملکتینده ایالتی و ولایتی انجمنلر شکلینده برپا ائتمک ایدی. بو دؤورون مطبوعاتیندا او جومله دن آزادیستان حوکومتی نین رسمی ژورنالی اولان تجدد ژورنالی فارسجا – آذربایجانجا نشر اولونوردو و کئچمیشده اولدوغو کیمی آذربایجاندا دیل آزادلیغی وار ایدی.
آنجاق بونلارا باخمایاراق ، فارس دیلی نین رسمی اولماسی مشروطه دؤنمینده یوخ بلکه 1925 دن بری پهلوی سولاله سینین حاکمیته گلمه سی ایله حیاتا کئچدی. حال بو کی بو تاریخدن قاباق گوستردیگیمیز کیمی آذربایجانلی لار اوز آنا دیللرینده یازیب – اوخویورموشلار. بو تاریخدن تخمینا 20 ایل سونرا 25-1324 – ینجی ایللرده گونئی آذربایجاندا بیر تاریخی حادثه باش وئررک آذربایجان تورکجه سی رسمی دیل اعلان اولوندو. بو حادثه اونا گوره تاریخی بیر حادثه حساب اولونوردو کی آذربایجان تاریخینده و اؤزللیکله گونئی آذربایجاندا ایکینجی دفعه [هله لیک سون دفعه] اولاراق آذربایجان تورکجه سی رسمی و میللی دیل اعلان اولونوردو. بیرینجی دفعه شاه اسماعیل و صفویلر دؤنمینده ، ایکینجی دفعه ایسه میللی حوکومت دؤنمینده. بئله لیکله آذربایجان میللی حؤکومتی نین تثبث ایله گونئی آذربایجان چاغداش تاریخینده ایلک دفعه اولاراق آذربایجان تورکجه سی آذربایجاندا رسمی و میللی دیل کیمی قبول اولوندو. بو دیلده مکتبلر ، بیلیم یورد آچیلدی ، آذربایجان دیلی دؤولت دایره لرینده ، محکمه لرده ایشلنمگه باشلاندی ، بو دیلده گئنیش مقیاسدا ژورناللار ، درگیلر و کیتابلار نشر اولونماغا باشلادی. «بونلار هامیسی یالنیز میللی حؤکومتین تثبث ایله حیاتا کئچیریلدی». آنجاق میللی حوکومت سقوطا اوغرادیقدان سونرا بونلار داوام ائتمه دی و هامیسی دؤنوب تاریخ اولدو ...
58-1356 ینجی ایللرده ده بیر پارا علتلره گوره گونئی آذربایجاندا میللی حوکومت قوروللا بیلمه دی و موباریزه مئیدانیندا آیت الله شریعتمداری حرکتی نین اشتراکچی لاری و مدنیت عالَمینده آذربایجان جمعیتی طرفیندن اورتایا آتیلان دیل آزادلیغی شوعاری دا اوسته لیک آذربایجان خالقینا دیل آزادلیغی ، مکتبلرده و بیلیم یوردلاردا آنا دیلینده تحصیل آلماق حاققی نی دا قازاندیرا بیلمه دی. ایران ایسلام جیمهوریتی اوز آنا یاساسیندا اصل 15 و 19 یئرلشدیرمک له و 35 ایل موختلیف شعارلارلا گونو گونه ساتیب ، موختلیف یولللارلا بو وظیفه دن بویون قاچیرماق ایسته ییب ونهایتده بو گون آذربایجاندا آنا دیلینده هئچ تکجه بیر مکتبده یوخدو ، آذربایجان تورکجه سینده نشر اولونان مطبوعاتین سایی دا بارماق سایینا چاتمیر. بودور آذربایجان خالقی نین اوز آنا دیلیندن اولان پایی ...
نتیجه
بیر نئچه مودتدیر کی بیر پارا قروپلار و شخصلر ایللر بویو آذربایجان خالقی نین میللی موقدراتی یولوندا موباریزه دن و 35 ایل ایران ایسلام جیمهوریتی نین حاکیمیتیندن سونرا(اصلینده 88 ایل اسارتدن سونرا) هله ده ایران جیمهور باشقانی نین 6 آی بوندان اونجه وئردیگی «تورک دیلی آکادمیاسی/ فرهنگستان زبان ترکی » وعده سینه گوز تیکیمش و بو آکادمیانی اورَکدن سالاملاماغا بیری – بیریندن قاباغا کئچمگه ، دَری دن – قابیقدان چیخیرلار. بونلارا خاطیرلاتماق لازیمدیر : بونو نظرده آلماقلا کی آذربایجاندا آنا دیلینده هر بیر آددیم- کیچیک اولموش اولورسا- آتیلیرسادا او آذربایجان خالقی اوچون بؤیوک بیر نایلیتدیر ، آنجاق بو 35 ایللیک حوکومتین تجروبه سی باشقا بیر زاد گوسترمکدیر. او دا بوندان عیبارتدیر : بو حؤکومت 35 ایل اؤتَندن سونرا اوزونون آنا یاساسینداکی ترتیب ائتدیگی اصل 15 – ی ده حیاتا کئچیرمک ایستمیر ، و بو مودتده گوروندوگو کیمی تکجه بیر صینیفده ده آذربایجان دیلنده تحصیل آلینماغا مئیل گوسترمه ییب و ایندی ده گوسترمیر. ایندی بؤرکوموزو قاباغیمیزا قویمالی و اؤزوموزه بو سوالی وئرمه لی ییک کی اوز ترتیب ائدیگی قانونلارا عمل ائتمه ین بیر حوکومت نئجه دیلده دئییلن و هئچ بیر رسمی سندده قئیده آلینمایان بیر سوزو (دیل آکادمیاسی / فرهنگستان زبان – نین قورولماسی ) حیاتا کئچیرجک ؟!
بیر طرفدن ایسه آذربایجان چاغداش تاریخی ؛ دیل مساله سی حاققیندا بیزه وئرَجَک آلترناتیوی 68 ایل بوندان اؤنجه آذربایجان میللی حوکومتی و بو حوکومتین آنا دیلی حاققیندا تدبیرلرینی بیزه گوستریر. بو تاریخ همی ده کئچمیش 100 ایلده خصوص ایله 1925م /1304 گ - دن بری تاریخی بؤیوک بیر درسی بیزه وئرمکده دیر : گونئی آذربایجاندا آذربایجان خالیقینی تمثیل ائدن گوجلو میللی حؤکومت اولدوغو زامان آذربایجان دیلی رسمی و میللی دیل اعلان اولونوب (25-1324- ینجی ایللر) آنجاق میللی حؤکومتین اولمادیغی زاماندا آذربایجان خالقی اوز میللی دیلینی قورویب ساخلایا بیلمه میش و فارس راسیزم ایله ال به یاخا اولموشدور (پهلوی لر و ایسلام جیمهوریتی دؤنمینده).
باشقا طرفدن ایسه آذربایجاندا میللی حؤکومتسیز ، دیل آزادلیغی و یا آذربایجان دیلی نین ایراندا و آذربایجاندا رسمی لشدیریلمه سی ایله آذربایجاندا حوکم سورن88 ایللیک فارس راسیزمی ده آرادان گئتمه یه جک. بلکه بو راسیزمدن قورتولماغا گونئی آذربایجاندا فدرال یا موستقیل میللی حوکومت قورولمالی دیر. ایراندا 88 ایللیک فارس راسیزمی و ایچ موستملیکه چیلیک (استعممار داخلی) آذربایجان خالقینا اؤز میللی موقدراتینی (حق تعیین سرنوشت ملی) الده ائتمه ایمکانی نی وئریر. بئله کی بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتی نین قانونلارینا اساسلاناراق بو ایکی وضعیته – راسیزم و موستملیکه چیلیک – معروض قالان خالق لار اؤز میللی موقدراتینی معینلشدیرمه یه حاقلی دیرلار. بئله لیکله گونئی آذربایجاندا آذربایجان تورکجه سی گلجک نسیللر اوچون قورونوب ساخلانیلماسی نی تضمین ائدن تکجه یول ، آذربایجاندا فدرال یا موستقیل میللی حوکومتین قورولماسی دیر.
1 بالیقلار(حوت) آیی 1392 گونش ایلی
گونئی آذربایجان
قایناق :
http://historyaz.blogfa.com/post-51.aspx
